کانادا، مقصد نخست دانشجویان خارجی
بنا به نتایج یک نظرسنجی که در ۵۰ کشور انجام شده، کانادا به محبوب‌ترین کشور دنیا برای دانشجویان خارجی تبدیل شده است. براساس نظرسنجی پاییزه IDP Connect از ۳ هزار و ۶۰۰ نفر دارنده ویزای تحصیلی، از بین هر پنج دانشجوی بین‌المللی، دو تن کانادا را به عنوان گزینه نخست‌شان برای تحصیلات عالیه انتخاب می‌کنند. این تعداد نسبت به کسانی که کشورهای رتبه‌های بعدی لیست را انتخاب کرده‌اند، یعنی بریتانیا، ایالات متحده و استرالیا، بیش از دو برابر است.
به اعلام IDP بخش عمده‌ای از دانشجویانی که کانادا را به‌عنوان گزینه اصلی‌شان انتخاب کرده‌اند عنوان کرده‌اند که یکی از دلایل کلیدی این انتخاب، امکان کار کردن در حین اشتغال به تحصیل در کانادا بوده است. همچنین، نظر به اینکه بیشتر دانشگاه‌ها و کالج‌های این کشور با مالیات مالیات‌دهندگان حمایت می‌شود، مقرون به صرفه‌گی نسبی شهریه دانشگاه‌ها، دلیل دیگری برای این انتخاب بوده است؛
طبق اعلام دفتر آموزش بین‌المللی کانادا (Canadian Bureau for International Education) ۶۰ درصد از دانشجویان خارجی ساکن در کانادا، که بیش از نیمی از آن‌ها از هند و چین به این کشور آمده‌اند، تمایل دارند که برای اقامت دائم کانادا درخواست دهند و این امکانی است که در بیشتر کشورها وجود ندارد.
با توجه به رقابتی که در غرب برای دانشجویان خارجی وجود دارد، برخی کارشناسان به تلاش‌های روزافزون اتاوا برای جذب بخشی از ۶ میلیون دانشجوی دنیا که برای ادامه تحصیلات به کشورهای خارجی مهاجرت می‌کنند، با دیده شک و تردید نگاه می‌کنند. کارشناسان آموزش عالی این پرسش را مطرح می‌کنند که چرا کانادا تنها کشوری‌ست که در طول همه‌گیری کرونا به دانشجویان خارجی کمک‌هزینه‌های اجتماعی اعطا کرده است. تصمیم غیر معمول کانادا، یعنی دادن اجازه به دانشجویان برای فعالیت در تقریبا بی‌نهایت فرصت شغلی در حین اشتغال به تحصیل نیز برای آن‌ها جای سؤال دارد.
از زمان پیروزی لیبرال‌ها در انتخابات سال ۲۰۱۵، تعداد دانشجویان خارجی ساکن در کانادا تقریباً دو برابر شده است. با وجود محدودیت‌های مرزی به دلیل همه‌گیری کرونا، تعداد دانشجویان دارد به رقم ۶۰۰ هزار نفر در سال باز می‌گردد. در طی کرونا، بسیاری از دانشجویان خارجی تحصیلاتشان را به‌صورت از راه دور ادامه دادند، اما اکنون بیشتر آن‌ها به دانشگاه‌های کانادا بازگشته‌اند و به صورت حضوری مشغول به تحصیل هستند.
دانشجویان خارجی چیزی در حدود ۲۰ درصد از کل دانشجویان کانادایی را تشکیل می‌دهند که این کشور را در کنار استرالیا و بریتانیا، به کشورهای نخست دنیا با چنین نسبتی تبدیل کرده است. در ایالات متحده تبعه‌هایِ خارجیِ دارایِ ویزایِ تحصیلی فقط هفت درصد از جمعیت کل دانشجویان را تشکیل می‌دهند. در اتحادیه اروپا این عدد تنها شش درصد است.
اتاوا که اکنون از گزینه‌های اصلی دانشجویان خارجی برای مهاجرت محسوب می‌شود، در طی همه‌گیری کووید 19 مسیری برخلاف دیگر کشورها را دنبال کرده و به دارندگان ویزای تحصیلی اجازه داده تا برای طرح‌هایی که از طریق مالیات‌دهندگان تامین مالی می‌شوند، مانند مزایای واکنش اضطراری کانادا (Canadian Emergency Response Benefit) درخواست بدهند.
در این میان، جاستین ترودو (Justin Trudeau)، نخست وزیر کانادا، به دانشجویان بین‌المللی امکان دسترسی نامحدود به فرصت‌های شغلی تمام‌وقت را حداقل تا سه سال پس از فارغ‌التحصیلی داده است. دولت لیبرال همچنین به دانشجویان خارجی اجازه داده تا حتی در صورت حضور نداشتن در این کشور، فرصت‌های شغلی طولانی‌مدت خود را حفظ کنند. علاوه بر این و برخلاف بسیاری دیگر از کشورهای دنیا، بسیاری از استان‌های کانادا پوشش پزشکی تقریباً رایگان به دانشجویان ارائه می‌دهند.
بریتیش کلمبیا که حدود ۲۲ درصد از تمام دانشجویان خارجی کشور را در خود جا داده، دارای بیشترین تراکم دانشجو است که اکثرا در مترو ونکوور (Metro Vancouver) متمرکز شده‌اند و حضور آن‌ها بر بازار خرید و اجاره مسکن تاثیر می‌گذارد. سرانه دانشجویان خارجی در بریتیش کلمبیا سه برابر آلبرتا است.
مانند سال‌های گذشته، پاییز امسال پردیس ونکوور دانشگاه بریتیش کلمبیا (University of B.C) میزبان حدود ۱۷ هزار دانشجوی بین‌المللی است که تقریباً یک سوم کل دانشجویان تحصیلات تکمیلی و یک چهارم دانشجویان مقطع کارشناسی را شامل می‌شود. بیشتر از یک سوم این دانشجویان از چین و یک پنجم آن‌ها از هند به اینجا آمده‌اند و مابقی آن‌ها از کشورهای دیگر به‌ویژه ایالات متحده، کره و ایران رهسپار کانادا شده‌اند.
دانشگاه سایمون فریزر (Simon Fraser University) میزبان حدود ۷ هزار دانشجوی خارجی است که ۲۶ درصد آن‌ها در مقطع کارشناسی و ۳۴ درصد در مقاطع تکمیلی مشغول به تحصیلند. دراین‌میان از هر پنج دانشجو دو تن از چین و یک نفر از هند آمده‌اند و گروه‌های کوچکی هم از کره، ایران یا هنگ‌کنگ وارد این دانشگاه شده‌اند. در دانشگاه‌های کاپیلانو (Capilano University) و ونکوور آیلند (Vancouver Island University) نسبت دانشجویان خارجی کمتر است.
اقدامات دولت لیبرال برای جذب دانشجویان خارجی سالانه بیش از ۲۱ میلیارد دلار وارد اقتصاد کشور می‌کند. الکس آشر (Alex Usher)، کارشناس تحصیلات عالیه اذعان می‌دارد که اکنون مؤسسات آموزش عالی این کشور برای ۴۵ درصد از درآمد شهریه به دانشجویان خارجی متکی هستند. این عدد در دهه ۲۰۰۰ تنها ۱۵ درصد بوده است و اشر نسبت به بالا بودن رقم فعلی آن هشدار می‌دهد.
در ابتدای همه‌گیری کووید 19 دو کشور استرالیا و ایالات متحده نسبت به کانادا قوانین بسیار بیشتری برای دانشجویان خارجی وضع کردند که باعث شد بسیاری از آن‌ها به وطنشان بازگردند. مسلما این دو کشور انگلیسی‌زبان قصد داشتند تا از سلامت ساکنین محافظت کنند و درحالی‌که برای خدمت‌رسانی به مردم خود هم با چالش روبه‌رو بودند، برخلاف کانادا، برای ارائه کمک‌های اجتماعی، خدمات بهداشتی و شغلی به اتباع خارجی آمادگی نداشتند. در نتیجه تقریباً ۱۰ درصد از کارکنان و اساتید دانشگاهی در ایالات متحده و استرالیا از کار برکنار شدند.
بااین‌حال کانادا از اکتبر ۲۰۲۰ اجازه داد تا دارندگان ویزای تحصیلی وارد این کشور شوند؛ درحالی‌که مرزهای آن تقریباً به روی تمام اقشار دیگر، به‌جز نیروهای کار ضروری بسته بود. اما استرالیا تا پیش از همین هفته که دوباره پذیرای ۲۰۰ هزار دانشجوی خارجی بود، چنین اقدامی را انجام نداده بود؛ آن‌هم با وجود نگرانی از این بابت که شاید بسیاری از دانشجویان آسیایی به‌جای پرداخت شهریه برای دوره‌های آموزشی آنلاین استرالیا ترجیح بدهند که به‌طور حضوری در کانادا و ایالات متحده تحصیل کنند.
پروفسور سالواتوره بابونز (Salvatore Babones)، استاد دانشگاه سیدنی (University of Sydney) که سیاست‌های موجود برای دانشجویان بین‌المللی را در کانادا و دیگر نقاط دنیا بررسی کرده، در این هفته گفت: «از اینکه کانادا مزایای رفاهی (CERB) را برای دانشجویان بین‌المللی هم اجرا می‌کند، شگفت‌زده شده‌ام. این تصمیم عجیبی است؛ چرا که بیشتر این دانشجویان باید پیش از دریافت ویزای تحصیلی، توانایی‌شان را برای تامین مالی خود نشان دهند.»
این کارشناس آموزش بین‌المللی این موضوع را «ناراحت‌کننده» می‌داند که کانادا سقف ۲۰ ساعت کار در هفته را برای دانشجویان خارجی لغو کرده است. او می‌گوید: «این محدودیت هدف خاصی را دنبال می‌کند: این نوعی حصول اطمینان از حضور دانشجویان برای تحصیل در این کشور است؛ نه برای یک طرح تحصیلی جعلی و استثمارگرایانه جهت دریافت مجوز کار.»
بابونز می‌گوید در حالی که مزایای سخاوتمندانه کانادا برای دانشجویان خارجی ممکن است انسانی جلوه کند، آن‌ها در عمل ویزای تحصیلی را به ویزای کاری مبدل می‌کنند که «دریافت‌کنندگان [ویزا] را مجبور می‌کند تا در عوض داشتن اجازه کار، به موسسات آموزشی «باج» بدهند.»
کریس فریسن (Chris Friesen)، اهل ونکوور و رییس سازمان نظارت بر خدمات اسکان مهاجران و پناهندگان در کانادا، می‌گوید که افکار عمومی کانادا از تغییرات صورت‌گرفته در سیاست‌ها به‌نفع دانشجویان بین‌المللی، برداشت روشنی ندارند. او می‌گوید که اتاوا باید با تشکیل یک کمیسیون ویژه سلطنتی، درصدد آن برآید تا پاسخی برای این پرسش بیابد که آیا کانادایی‌ها موافقند که دانشجویان خارجی که «گل‌سرسبد» وطن خودشان محسوب می‌شوند، در ابتدای صف اقامت دائم قرار داشته باشند یا خیر.
منبع:
